ماهیت حقوقی دکترین حاشیه مجاز تفسیر

مقاله حاضر که ناظر بر نوعی پژوهش توصیفی است، بیان می‌کند که در نظام اروپایی حقوق بشر، هرگاه تعهد به حقوق مندرج در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر منافع ضروری دولت‏های عضو این کنوانسیون‏ و حاکمیت آنها را به مخاطره بیندازد، دکترین حاشیه مجاز تفسیر دولت‏ها با اعطای اختیاراتی به دولت‏های عضو به‏عنوان چتری حمایتی برای حفظ منافع ضروری آنها اقدام می‏کند. با تحلیل آرای دیوان اروپایی حقوق بشر و نیز دقت در شرایطی که دولت‌های عضو کنوانسیون می‌توانند از دکترین حاشیه مجاز تفسیر استفاده کنند، این موضوع مشخص می‌شود که حاشیه مجاز تفسیر، همراه با اصول حاکم بر آن، عملی «تفسیری» محسوب می‌شود. البته باید توجه داشت که هرچند این عمل تفسیری اختیاراتی را برای تفسیر مواد کنوانسیون اروپایی برای دولت‏های عضو کنوانسیون ایجاد می‌کند، ولی به استناد اصل «ممنوعیت تفسیر یکجانبه معاهدات بین‏المللی» دیوان اروپایی حقوق بشر وظیفه نظارت بر اختیارات داده‌شده به دولت‏های عضو کنوانسیون را برای جلوگیری از نقض مفاد کنوانسیون به‌عهده دارد. به‌عبارت دیگر، حق به اختیار داده‌شده نامحدود نیست، بلکه اختیارات تفسیری دولت‏ها گام به گام با نظارت دیوان اروپایی حقوق بشر پیش می‌رود. همچنین درباره مطابقت این اقدام انجام‌شده با روش‌های تفسیر معاهدات که مهم‌ترین آن همانا روش تفسیر غایی، ذهنی و یا متنی است، به‌نظر می‏رسد به‌دلیل استنادهای فراوان دیوان اروپایی به موضوع و هدف کنوانسیون، این نهاد قضایی هنگام اعمال دکترین حاشیه مجاز تفسیر، تمایل بیشتری به تفسیر «غایی» دارد.